ZUHAYR B. ABÎ SULMÂ’S MUALLAQA AND THE WISE WORDS IT CONTAINS

Bu çalışma, Câhiliye döneminin önde gelen şairlerinden Züheyr b. Ebî Sülmâ’nın hayatı, muallakası ve şiirlerinde yer alan hikmetli sözler hakkındadır. Çalışmada şairin hayatı yetiştiği edebî çevre hakkında kısaca bilgi verildikten sonra Türkçe tercümesiyle birlikte verilen muallakası, şekil muhteva bakımından incelenmiştir. Çalışmanın devam eden bölümünde “hikmet” kavramı özet olarak sözlere veren muallaka seçkiler sunulmuştur. sonunda ise Züheyr’in muallakasındaki içeren beyitler, müstakil değerlendirilmiştir. kasîdesinin de içinde bulunduğu muallakalar, taşıdıkları değerin yanı sıra, ihtiva ettikleri hayata dair özlü veciz yönüyle klasik Arap şiirinin şaheserlerinden sayılmışlardır. Uzun hayat tecrübesi, analitik gözlem, tefekkür genel toplumsal kabullere dayanan söz konusu sözlerden oluşan ifadelere muallakasında çokça rastlamak mümkündür. Eski hemen her mevzusunda şiirleri bulunan arasında medih temalı kasîdeler daha fazla tutmaktadır. Nitekim en önemli kasidesi olan da bunlardan biri olup, ‘Abs Zübyân kabileleri uzun yıllar süren bir savaşı sonlandıran Herim Sinân ile el-Hâris ‘Avf’ın medhi Züheyr’in, şiir geleneğine uygun inşa ettiği altmış iki beyitlik kasidesi, dört ana bölümden oluşmaktadır. Şiirin ilk on beş beyitten birinci bölümü, sevgilinin zamanlar yaşadığı yurdun kalıntılarının özlem hasretle anılmasıyla başlamaktadır. Şair, nesîb diye adlandırılan bu bölümde engin müşahede gücünü üstün ifade kabiliyetini gösteren detaylı tasvirler eşliğinde sevgilisinden geriye kalan harabeleri bunların içerisinde tabii çevreyi duygusal dille anmaktadır. kasidesinin dokuz ikinci yukarıda değinilen savaşın sonlanmasında aktif rol oynayan ‘Avf’a yönelik samimi övgülerine vermiştir. Kasîdenin omurgasını oluşturan bölüm, içerdiği yemin dua muhtevalı beyitlerle hanîflik inancına ipuçları sunduğu gibi tarihî bilgilerle ön plana çıkmaktadır. yirmi üçüncü şair, tecrübesinden bilge kişiliğinden izler taşıyan beyitleriyle zikri geçen taraflarına etkili uyarılarda bulunmakta, onları akıl sağduyu yoluyla barışa ikna etmeye çalışmaktadır. cümleden olmak üzere mensubu olduğu ahlaki itikadî ilkelerden bazılarını hikmet formatında dile getirerek bunları, muhataplarını etmede araç kullanmaktadır. Muallaka şairleri içerikli beyitlere sebeple “şairlerin bilgesi” veya kadısı” unvanıyla anılan Züheyr, muallakasının son bölümünü evrensel değerleri insanî erdemleri konu edinen şekillendirmiştir. Söz sözler, toplumun ortak aklını yansıtması, dinleyicilerin duygu dünyalarına tercüman olması, anlamda tecrübe edilmiş doğruları şekilde getirmesi sayesinde toplum tarafından benimsenmiş nesilden nesile aktarılmıştır. çerçevesinde şekillenen çalışmanın şiirine özel diğer şiirlerine ilgi uyandıracağı ümit edilmektedir.